Bharti Bhawan Class-10 Math Pair of Linear Equations in Two Variables Solution Exercise-2C

                             рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-2C



1. A рдХी рдЙрдо्рд░, B рдХी рдЙрдо्рд░ рдЪाрд░ рдЧुрдиी рд╣ै| рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े A рдХी рдЙрдо्рд░ B рдХी рдЙрдо्рд░ рдХी 9 рдЧुрдгी рдеी| рдХрдердиों рдХे рд╕рдоीрдХрд░рдгों рдХो рд▓िрдЦिрдП– 
рдЙрдд्рддрд░:- рдоाрдиा рдХि A рдХी рдЙрдо्рд░ X рддрдеा B рдХी рдЙрдо्рд░ Y рд╣ै|
X=4Y
рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рдЙрдо्рд░=X-5=(Y-5)•9
2. рджो рдЕंрдХों рдХी рдПрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ै, рдЕंрдХों рдХा рдпोрдЧрдлрд▓ 6 рд╣ै| рдЕंрдХों рдХे рдЙрд▓рдЯ рдЬाрдиे рд╕े рдЬो рдирдпी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрдирддी рд╣ै, рд╡рд╣ рдкрд╣рд▓ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХी 7/4 рдЧुрдиी рд╣ै| рдпрджि рдкрд╣рд▓ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдЗрдХाрдИ рдФрд░ рджрд╣ाрдИ рдХे рдЕंрдХ рдХ्рд░рдорд╢ः X, Y рд╣ो рддो рдХрдерди рдХो X, Y рдХे рджो рд╕рдоीрдХрд░рдгों рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░ें—
рдЙрдд्рддрд░:-10Y+X
X+Y=6
7/4(10Y+X)=10X+Y
3. рдХिрд╕ी рднिрди्рди рдХे рдЕंрд╢ рдФрд░ рд╣рд░ рдоें 1 рдЬोрдб़ рджेрдиे рдкрд░ рд╡рд╣ 4 рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдпрджि рдЙрд╕рдХे рдЕंрд╢ рдФрд░ рд╣рд░ рдоें рд╕े 1 рдШрдЯा рджेрдиे рдкрд░ 7 рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै| рдХрдердиों рдХे рд╕рдоीрдХрд░рдг рдмрдиाрдПं—-
рдЙрдд्рддрд░:- рдЕंрд╢=x
рд╣рд░=y
рднिрди्рди=x/y

x+1 =4
Y+1
X-1=7
Y-1
4.2KG рд╕ेрдм рдФрд░ 1KG рдЕंрдЧूрд░ рдХी рдХीрдордд рдХिрд╕ी рджिрди 160 рд░ूрдкрдпे рдкाрдпा рдЧрдпा рдПрдХ рдорд╣ीрдиा рдмाрдж 4KG рд╕ेрдм рдФрд░ 2KG рдЕंрдЧूрд░ рдХा рдоूрд▓्рдп 300 рд░ुрдкрдпे рд╣ै| рдХрдердиों рдХे рд╕рдоीрдХрд░рдг рдмрдиाрдПं рдЖрд▓ेрдЦीрдп рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рднी рдХрд░ें—-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि 1KG рд╕ेрдм рдХा рджाрдо=X
рддрдеा 1KG рдЕंрдЧूрд░ рдХा рджाрдо =Y
2X+Y=160  —–(1) 
4X+2Y=300
=>2X+Y=150   ——-(2) 
5.(i) рджो рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХा рдпोрдЧрдлрд▓ 50 рд╣ै рдФрд░ рдпрджि рдЙрдирдоें рд╕े рдПрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा, рджूрд╕рд░ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХी 7/3 рдЧुрдиी рд╣ो рддो рд╕ंрдЦ्рдпाрдПँ рдиिрдХाрд▓ें—-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рдкрд╣рд▓ी рд╕ंрдЦ्рдпा=x
рджूрд╕рд░ी рд╕ंрдЦ्рдпा=y
X+y=50   —-(1) 
X=  7y  
       3
X-  7y   =0
      3
3x-7y=0    ——(2) 
рд╕рдоीрдХрд░рдг (1) рдХो 7 рд╕े рддрдеा (2) рдХो 1 рд╕े рдЧुрдгा рдХрд░рдиे рдкрд░, 
7x+7y=350
3x-7y=0      
10x=350
x=350/10=35
X  рдХा рдоाрди рд╕рдоीрдХрд░рдг (1) рдоें рд░рдЦрдиे рдкрд░, 
X+y=50
35+y=50
Y=50-35=15
(ii) рджो рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХा рдЕंрддрд░ 4 рд╣ै рдФрд░ рдпोрдЧрдлрд▓ 6 рд╣ै рддो рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдХाрд▓ें-
рдЙрдд्рддрд░:- x-y=4        ——(1) 
         x+y=6          ——-(2) 
        2x=10
         X=10/2=5
X рдХा рдоाрди рд╕рдоीрдХрд░рдг (1) рдоें рд░рдЦрдиे рдкрд░, 
X-y=4
5-y=4
-y=4-5=-1
y=1
(iii) рдПрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рджूрд╕рд░ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХी рддीрди рдЧुрдгी рд╣ै рдПрд╡ं рдЙрдирдХा рдпोрдЧрдлрд▓ 16 рд╣ै, рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдХाрд▓ें-
рдЙрдд्рддрд░:- x=3y
x-3y=0 ——–(1) 
x+y=16     ——-(2) 
-4y=-16
y= -16/-4
y=4
put the value of y in equation (2) 
x+y=16
x+4=16
x=16-4=12
6. (i) рдпрджि рдХिрд╕ी рднिрди्рди рдХे рд╣рд░ рдоें 1 рдЬोрдб़рдиे рдкрд░ рд╡рд╣ 1/2 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕंрд╢ рдоें рд╕े 2 рдШрдЯाрдиे рдкрд░ 1/3 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рддो рднिрди्рди рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें—-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЕंрд╢=x, рд╣рд░=y, рднिрди्рди=x/y
    x     =   1  
  y+1        2
2x=y+1
2x-y=1      ——-(1) 
   x-2    =   1   
    y            3
3x-6=y
3x-y=6     ——–(2) 
 From equation (1) &(2) 
2x-y=1
3x-y=6   
-x=-5
x=5
Put the value of x in equation (1) 
2x-y=1
2•5-y=1
10-y=1
-y=1-10=-9
y=9
Fraction=x/y=5/9
(ii) рдХिрд╕ी рднिрди्рди рдХे рдЕंрд╢ рдХे рд╕ाрде 1 рдЬोрдб़рдиे рдкрд░ рдЙрд╕рдХा рдоाрди 1 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдХिрди्рддु рдЬрдм рдЕंрд╢ рдоें рд╕े 1 рдШрдЯाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╣рд░ рдоें 2 рдЬोрдб़ा рдЬाрддा рд╣ै рддो рднिрди्рди 1/3 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддो рдЙрд╕ рднिрди्рди рдХो рдиिрдХाрд▓ें—–
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЕंрд╢=x, рд╣рд░=y, рднिрди्рди=x/y
   x+1   =1
    y
x+1=y
x-y=-1   ——-(1) 
    x-1    =   1  
   y+2         3
3(x-1)=1(y+2) 
3x-3=y+2
3x-y=2+3
3x-y=5   ——–(2) 
From equation (1) &(2) 
x-y=-1
3x-y=5     
-2x=-6
x=-6/-2=3
Put the value of x in eq(1) 
x-y=-1
3-y=-1
-y=-1-3=-4
y=4
(iii) рдпрджि рдХिрд╕ी рднिрди्рди рдХा рд╣рд░ рдЙрд╕рдХे рдЕंрд╢ рдоें рдЬोрдб़ рдХрд░ рдЬाрдП рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рдЕंрд╢ рд╣рд░ рдоें рд╕े рдШрдЯा рджिрдпा рдЬाрдП рддो рднिрди्рди 11/3 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै| рд╡рд╣ рднिрди्рди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे рдпрджि рдЙрд╕рдХा рдЕंрд╢ рд╣рд░ рд╕े 3 рдХрдо рд╣ै? 
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЕंрд╢=x, рд╣рд░=y, рднिрди्рди=x/y
  x+y   =   11   
  y-x          3
3x+3y=11y-11x
3x+11x+3y-11y=0
14x-8y=0   ——(1) 
x=y-3
x-y=-3       ———-(2) 
Equation (1)•1 & (2)•8
14x-8y=0
8x-8y=-24    
6x=24
x=24/6=4
Put the value of x in equation (2) 
x-y=-3
4-y=-3
-y=-3-4=-7
y=7
(iv) рдХिрд╕ी рднिрди्рди рдХे рдЕंрд╢ рдФрд░ рд╣рд░ рдоें 2 рдЬोрдб़рдиे рдкрд░ рд╡рд╣ 9/11 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै| рдпрджि рд╣рд░ рдФрд░ рдЕंрд╢ рджोрдиों рдоें 3 рдЬोрдб़ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рд╡рд╣ 5/6 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддो рднिрди्рди рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ैं—–
рдЙрдд्рддрд░:-
x+2    =   9  
y+2        11
11x+22=9y+18
11x-9y=18-22
11x-9y=-4   ———(1) 
  x+3    =   5   
  y+3         6
6x+18=5y+15
6x-5y=15-18=-3
6x-5y=-3   ———-(2) 
Eq(1)•6 &  (2)•11
66x-54y=-24
66x-55y=-33    
       -y=-9
        y=9
Put the value of y in eq(1) 
11x-9y=-4
11x-9•9=-4
11x-81=-4
11x=-4+81=77
x=77/11=7
(V) рд╡рд╣ рднिрди्рди рдиिрдХाрд▓े рдЬिрд╕рдХे рдЕंрд╢ рдоें 1 рдЬोрдб़рдиे рдкрд░ рдФрд░ рд╣рд░ рдоें 1 рдШрдЯाрдиे рдкрд░ рднिрди्рди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै| рдЬрдмрдХि рдХेрд╡рд▓ рд╣рд░ рдоें 1 рдЬोрдб़рдиे рдкрд░ рднिрди्рди 1/2 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:-
  x+1   =   1  
  y-1          1
x+1=y-1
x-y=-1-1=-2
x-y=-2   ——-(1) 
   x      =   1      
  y+1        2
2x=y+1
2x-y=1    ——–(2) 
Eq(1) &(2) 
x-y=-2
2x-y=1   
-x=-3
x=3
Put the value of x in eq(1) 
x-y=-2
3-y=-2
-y=-2-3=-5
y=5
(vi) рдХिрд╕ी рднिрди्рди рдХे рдЕंрд╢ рдоें 1 рдШрдЯाрдиे рдкрд░ рд╡рд╣ 1/3 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╣рд░ рдоें 8 рдЬोрдб़рдиे рдкрд░ рд╡рд╣ 1/4 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै| рднिрди्рди рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें—
рдЙрдд्рддрд░:-
   x-1    =    1   
    y            3
3x-3=y
3x-y=3   ——–(1) 
       x        =    1    
     y+8            4
4x=y+8
4x-y=8     ———(2) 
Eq(1) &(2) 
3x-y=3
4x-y=8     
-x=-5
x=5
Put the value of x in (1) 
3x-y=3
3•5-y=3
15-y=3
-y=3-15=-12
y=12
7. (i) рджो рдЕंрдХों рд╡ाрд▓ी рдПрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдЕंрдХों рдХा рдпोрдЧрдлрд▓ 15 рд╣ै| рдЕंрдХों рдХे рд╕्рдеाрди рдмрджрд▓рдиे рдкрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдоूрд▓ рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕े 9 рдЕрдзिрдХ рд╣ै| рд╕ंрдЦ्рдпा рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:- 
рдЗрдХाрдИ=x, рджрд╣ाрдИ=y
Number=10y+x
x+y=15   ——-(1) 
10y+x+9=10x+y
10y-y+x-10x=-9
9y-9x=-9
9x-9y=9    
x-y=1    (divided by 9) —–(2) 
Eq(1) &(2) 
X+y=15
X-y=1    
2x=16
x=16/2=8
Put the value of x in eq(1) 
x+y=15
8+y=15
y=15-8=7
Number=10y+x=10•7+8=70+8=78
(ii) 10 рдФрд░ 100 рдХे рдмीрдЪ рдХी рдХोрдИ рд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ै| рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдЕंрдХों рдХे рдпोрдЧ рдХी рдЖрда рдЧुрдиी рд╣ै| рдпрджि рдЙрд╕ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╕े 45 рдШрдЯा рджिрдпा рдЬाрдП рддो рдЕंрдХों рдХे рд╕्рдеाрди рдмрджрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं| рдмрддाрдПं рд╡рд╣ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХ्рдпा рд╣ै? 
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ=x, рджрд╣ाрдИ=y
рд╕ंрдЦ्рдпा=10y+x
10y+x=(x+y)8
10y+x=8x+8y
10y+x-8x-8y=0
-7x+2y=0    ——-(1) 
10y+x-45-10x-y=0
-9x+9y=45   ——-(2) 
Eq (1)•9 & (2)•2
-63x+18y=0
-18x+18y=90      
-45x=-90
x=-90/-45=2
x=2
Put the value of x in eq(2) 
-9x+9y=45
-9•2+9y=45
-18+9y=45
9y=45+18=63
y=63/9=7
Number=10y+x=10•7+2=70+2=72
(iii) рджो рдЕंрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा, рдЕंрдХों рдХे рдпोрдЧ рдХी рдЪाрд░ рдЧुрдиी рд╣ै| рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें 18 рдЬोрдб़рдиे рдкрд░ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдЕंрдХों рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд▓рдЯ рдЬाрддे рд╣ैं, рддो рд╡рд╣ рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдХाрд▓ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ=x, рджрд╣ाрдИ=y
Number=10y+x
10y+x=(x+y)•4
10y+x=4x+4y
10y+x-4x-4y=0
6y-3x=0 ——(1) 
10y+x+18=10x+y
10y+x+18-10x-y=0
9y-9x=-18  ——-(2) 
Eq (1)•3 & (2)•1
18y-9x=0
9y-9x=-18       
9y=18
y=18/9=2
Put the value of y in eq(1) 
6y-3x=0
6•2-3x=0
12-3x=0
3x=12
x=12/3=4
Number=10y+x=10•2+4=20+4=24
(iv) рджो рдЕंрдХों рдХी рдПрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ै| рдЗрди рджोрдиों рдЕंрдХों рдХा рдпोрдЧрдлрд▓ 9 рд╣ै| рдЕंрдХों рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд▓рдЯрдиे рдкрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдк्рд░рджрдд्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЕрдиुрдкाрдд 3:8 рд╣ै, рддो рдк्рд░рджрдд्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдХ्рдпा рд╣ै? 
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ=x,  рджрд╣ाрдИ=y
Number=10y+x
x+y=9   ——(1) 
  10y+x     =   3  
  10x+y          8
8(10y+x)=3(10x+y) 
80y+8x=30x+3y
80y+8x-30x-3y=0
77y-22x=0     ————(2) 
From eq(1)•22 &(2)•1
22x+22y=198
77y-22x=0           
99y=198
y=198/99=2
Put the value of y in eq(1) 
x+y=9
x+2=9
x=9-2=7
Number=10x+y=10•7+2=70+2=72
(V) рджो рдЕंрдХों рдХी рдПрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдЕंрдХों рдХा рдпोрдЧрдлрд▓ 9 рд╣ै| рдлिрд░ рдЙрд╕ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдиौ рдЧुрдиा рдЕंрдХों рдХे рдХ्рд░рдо рдХे рдкрд▓рдЯрдиे рд╕े рдмрдиी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХो рджो рдЧुрдиा рд╣ै| рд╕ंрдЦ्рдпा рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:- рдЗрдХाрдИ x, рджрд╣ाрдИ y,  рд╕ंрдЦ्рдпा=10y+x
x+y=9   ——(1) 
(10y+x)•9=(10x+y)•2
90y+9x=20x+2y
90y+9x-20x-2y=0
-11x+88y=0
-x+8y=0    ——–(2) 
From eq(1) &(2) 
x+y=9
-x+8y=0     
9y=9
y=1
Number=10y+x=10•1+8=10+8=18
(Vi) рджो рдЕंрдХों рд╡ाрд▓ी рд╕ंрдЦ्рдпा рддрдеा рдЙрди рдЕंрдХों рдХो рдкрд▓рдЯрдиे рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдпोрдЧ 99 рд╣ै| рдпрджि рд╡ांрдЫिрдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें 5 рдЬोрдб़ рджिрдпा рдЬाрдП рдФрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рд╡ांрдЫिрдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдЕंрдХों рдХे рдЬोрдб़ рдХे рдЫ: рдЧुрдиे рд╕े 4 рдХрдо рд╣ै| рд╡ांрдЫिрдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें—–
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ x,  рджрд╣ाрдИ y,   рд╕ंрдЦ्рдпा-10y+x
10y+x+10x+y=99
11x+11y=99
x+y=9    ——–(1) 
x+10y+5=6(x+y)-4
x+10y+5=6x+6y-4
x+10y-6x-6y=-4-5
-5x+4y=-9   ——–(2) 
From eq (1)•5&(2) 
5x+5y=45
-5x+4y=-9    
9y=36
y=36/9=4    
Put the value of y in eq (1) 
x+y=9
x+4=9
x=9-4=5 
Number=10y+x=10•4+5=45
(Vii) рджो рдЕंрдХों рд╡ाрд▓ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдЕंрдХों рдХो рдкрд▓рдЯрдиे рд╕े рдЬो рд╕ंрдЦ्рдпा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ै рд╡рд╣ рдФрд░ рдоूрд▓ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдпोрдЧ 66 рд╣ै| рдЕंрдХों рдХा рдЕंрддрд░ 2 рд╣ै| рд╡рд╣ рд╕ंрдЦ्рдпा рдмрддाрдЗрдП-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ x,  рджрд╣ाрдИ y,   рд╕ंрдЦ्рдпा 10y+x
10y+x+10x+y=66
11x+11y=66     ——(1) 
x-y=2                ———(2) 
From eq (1) &(2)•11
11x+11y=66
11x-11y=22     
22x=88
x=88/22=4
Put the value of x in eq(2) 
x-y=2
4-y=2
y=4-2=2
Number=10y+x=10•2+4=20+4=24
(Viii) 100 рд╕े рдХрдо рдХिंрддु 10 рд╕े рдЕрдзिрдХ рдХिрд╕ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдЕंрдХों рдХा рдЕрди्рддрд░ 3 рд╣ै| рдпрджि рд╕ंрдЦ्рдпा рдХो 7 рд╕े рдЧुрдгा рдХिрдпा рдЬाрдП рддो рд╡рд╣ рдЕंрдХों рдХे рдХ्рд░рдо рдмрджрд▓рдиे рдкрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдЪाрд░ рдЧुрдиे рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ोрддी рд╣ै рдЗрд╕ рд╕ंрдЦ्рдпा рдХो рдиिрдХाрд▓ें—-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ x, рджрд╣ाрдИ y  рд╕ंрдЦ्рдпा  10y+x
 x-y=3   ——-(1) 
7(10y+x)=(10x+y)•4
70y+7x=40x+4y
70y+7x-40x-4y=0
66y-33x=0
6y-3x=0    ———(2) 
From eq (1)•3&(2) 
3x-3y=9
6y-3x=0     
3y=9
y=9/3=3
Put the value of y in eq (1) 
x-y=3
x-3=3
X=3+3=6
Number=10y+x=10•3+6=30+6=36
8.(i) рдпрджि рджो рдЕंрдХों рдХी рдПрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЙрдирдХे рдЕंрдХों рдХो рдЬोрдб़ рд╕े рднाрдЧ рджिрдпा рдЬाрдП рддो рдпोрдЧрдлрд▓ 7 рдФрд░ рд╢ेрд╖ 3 рд╣ोрддा рд╣ै| рдпрджि рдЕंрдХों рдХो рдЙрд▓рдЯ рджिрдпा рдЬाрдП рддो рднाрдЧрдлрд▓ 3 рдФрд░ рднाрдЧ рд╢ेрд╖ 7 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै| рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдХाрд▓ें—–
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ=x,  рджрд╣ाрдИ=y    рд╕ंрдЦ्рдпा=10y+x
рднाрдЬ्рдп=рднाрдЬрдХ×рднाрдЧрдлрд▓+рд╢ेрд╖
10y+x=(x+y)×7+3
10y+x=7x+7y+3
10y+x-7x-7y=3
3y-6x=3     
y-2x=1       ———(1) 
10x+y=(x+y)×3+7
10x+y=3x+3y+7
10x+y-3x-3y=7
7x-2y=7      ———-(2) 
From eq (1)×2&(2) 
2y-4x=2
7x-2y=7   
3x=9
x=9/3=3
Put the value of x in eq (1) 
y-2x=1
y-2×3=1
y-6=1
y=6+1=7   
Number=10y+x=10×7+3=70+3=73
(ii) рдПрдХ рджो рдЕंрдХों рд╡ाрд▓ी рд╕ंрдЦ्рдпा, рдЕंрдХों рдХे рдпोрдЧрдлрд▓ рдХे рдЖрда рдЧुрдиे рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै рдФрд░ рдлिрд░ рдЕंрдХों рдХे рдЕंрддрд░ рдХे 13 рдЧुрдиे рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै| рддो рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдХाрд▓ें—-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ=x,  рджрд╣ाрдИ=y
10y+x=(x+y)8+1
10y+x=8x+8y+1
10y+x-8x-8y=1
2y-7x=1    ——(1) 
10y+x=(y-x)13+2
10y+x=13y-13x+2
10y+x-13y+13x=2
-3y+14x=2   ——-(2) 
From eq (1)•&(2)•2
6y-21x=3
-6y+28x=4   
7x=7
x=7/7=1
Put the value of x in eq (1) 
2y-7x=1
2y-7•1=1
2y-7=1
2y=1+7=8
y=8/2=4
Number=10y+x=10•4+1=40+1=41
(iii) рджो рдЕंрдХों рд╡ाрд▓ी рдХोрдИ рд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдЕंрдХों рдХे рдпोрдЧ рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдЕंрдХों рдХे рдХ्рд░рдо рдЙрд▓рдЯрдиे рдкрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдЕंрдХों рдХे рдпोрдЧ рдХे рдЕрдиुрдкाрдд рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै| рдпрджि рдЕंрдХ рдХा рдЕंрддрд░ (рдШрдЯाрд╡) 1 рд╣ो рддो рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдХाрд▓ें—-
рдЙрдд्рддрд░:- рдЗрдХाрдИ=x, рджрд╣ाрдИ=y,   рд╕ंрдЦ्рдпा=10y+x
10y+x   =    10x+y      +  1  
   x+y              x+y
10y+x    –    10x+y   =1 
  x+y              x+y
10y+x-10x-y    =1
      x+y
9y-9x    =1
  x+y
9y-9x=x+y
9y-9x-x-y=0
8y-10x=0     ——–(1) 
y-x=1    ———(2) 
From eq (1)&(2)×8
8y-10x=0
8y-8x=8    
   -2x=-8
      x=-8/-2=4
Put the value of x in eq (2) 
y-x=1
y-4=1
y=1+4=5
Number=10y+x=10×5+4=50+4=54
9.(i) рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рдкिрддा рдХी рдЖрдпु рдкुрдд्рд░ рдХी рдЖрдпु рдХी рд╕ाрдд рдЧुрдиी рдеी рдФрд░ рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рддीрди рдЧुрдиी рд╣ो рдЬाрдПрдЧी| рдкिрддा рдФрд░ рдкुрдд्рд░ рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рдкिрддा рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु =x
рдкुрдд्рд░ рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु=y
рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рдкिрддा рдХी рдЖрдпु=x-5
рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рдкुрдд्рд░ рдХी рдЖрдпु=you
(x-5)=(y-5)7
x-5=7y-35
x-7y=-30 ——–(1) 
рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдкिрддा рдХी рдЖрдпु=x+5
рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдкुрдд्рд░ рдХी рдЖрдпु=y+5
x+5=(y+5)3
x+5=3y+15
x-3y=10    ———(2) 
From eq (1) &(2) 
x-7y=-30
x-3y=10   
-4y=-40
y=-40/-4=10
Put the value of y in eq(1) 
x-7y=-30
x-7×10=-30
x-70=-30
x=-30+70=40
(ii) рдкिрддा рдФрд░ рдкुрдд्рд░ рдХे рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु рдХा рдЕрдиुрдкाрдд 3:1 рд╣ै рддрдеा 14 рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдпрд╣ рдЕрдиुрдкाрдд 2:1 рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै| рдЙрдирдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु рдХ्рдпा рд╣ै? 
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЗрдХाрдИ x, рджрд╣ाрдИ y  
  x   =3:1
  y
  x    =   3  
  y         1
x=3y
x-3y=0   ———-(1) 
14 рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдкिрддा рдХी рдЖрдпु=x+14
14 рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдкुрдд्рд░ рдХी рдЖрдпु=y+14
  x+14    =  2   
  y+14        1
x+14=2y+28
x-2y=28-14=14
x-2y=14       ——(2) 
From eq (1) &(2) 
x-3y=0
x-2y=14   
   -y=-14
    y=14
Put the value of y in eq (1) 
x-3y=0
x-3×14=0
x-42=0
x=42
(iii) рдкिрддा рдФрд░ рдкुрдд्рд░ рдХी рдЙрдо्рд░ рдХा рдпोрдЧрдлрд▓ 80 рд╕ाрд▓ рд╣ै рдФрд░ рдкुрдд्рд░ рдХी рдЙрдо्рд░ рдХी рджोрдЧुрдиा рдкिрддा рдХी рдЙрдо्рд░ рд╕े 10 рд╕ाрд▓ рдЕрдзिрдХ рд╣ै рддो рджोрдиों рдХी рдЙрдо्рд░ рдиिрдХाрд▓ें—-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рдкिрддा рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЙрдо्рд░=x
             рдкुрдд्рд░ рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु=y
x+y=80      ———-(1) 
x+10=2y
x-2y=-10   ———–(2) 
From eq (1) &(2) 
x+y=80
x-2y=-10   
3y=90
y=90/3=30
Put the value of in eq (1) 
x+y=80
x+30=80
x=80-30=50
(iv) рд░ाрдо рдХे рдкिрддा рдХी рдЖрдпु рд░ाрдо рдХी рдЖрдпु рдХी рдЪाрд░ рдЧुрдиी рд╣ै| рдкांрдЪ рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рдкिрддा рдХी рдЖрдпु рдЙрд╕ рд╕рдордп рд░ाрдо рдХी рдЖрдпु рдХी 9 рдЧुрдиी рдеी рдЙрдирдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे—–
рдЙрдд्рддрд░:- 
x=4y
x-4y=0    ——(1) 
5 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рд░ाрдо рдХे рдкिрддा рдХी рдЖрдпु=x-5
5 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╣рд▓े рд░ाрдо рдХी рдЖрдпु=y-5
x-5=9(y-5) 
x-5=9y-45
x-9y=-45+5=-40
x-9y=-40     ———(2) 
From eq (1) &(2) 
x-4y=0
x-9y=-40   
    5y=40
      y=40/5=8
Put the value of y in eq(1) 
x-4y0
x-4×8=0
x-32=0
x=32
10. 10 рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдПрдХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдоें рднाрдЧ рд▓ेрддे рд╣ैं| рдЗрдирдоें рд▓рдб़рдХिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд▓рдб़рдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕े 4 рдЕрдзिрдХ рд╣ै| рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓े рд▓рдб़рдХे рдФрд░ рд▓рдб़рдХिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдЖрд▓ेрдЦीрдп рд╡िрдзि рд╕े рд╣рд▓ рдХрд░ें–
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рд▓рдб़рдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा=x
рд▓рдб़рдХिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा=x+4
рдк्рд░рд╢्рди рд╕े, x+x+4=10
2x+4=10
2x=10-4=6
x=6/2=3  
x+4=4+3=7
11. рдПрдХ рдкेंрд╕िрд▓ рдФрд░ рдХрд▓рдо рдХा рдоूрд▓्рдп 6 рд░ुрдкрдпे рд╣ै| рдлिрд░ рддीрди рдкेंрд╕िрд▓ рдФрд░ рдкांрдЪ рдХрд▓рдоों рдХा рдоूрд▓्рдп, рджो рдкेंрд╕िрд▓ों рдФрд░ рдПрдХ рдХрд▓рдо рдХे рдоूрд▓्рдп рдХे рдЪाрд░ рдЧुрдгा рд╣ै рддो рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкेंрд╕िрд▓ рддрдеा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХрд▓рдо рдХा рдоूрд▓्рдп рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
x+y=6      ——-(1) 
3y+5x=(2y+x)×4
3y+5x=8y+4x
3y+5x-8y-4x=0
-5y+x=0        ——–(2) 
From eq (1) &(2) 
x+y=6
-5y+x=0   
6y=6
y=1 
Put the value of y in eq (1) 
x+y=6
x+1=6
x=6-1=5
12. рджो рдХрдХ्рд╖ाрдУं A рддрдеा B рдоें рдХुрдЫ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдмैрдаे рд╣ै, рдпрджि рдХрдХ्рд╖ा A рд╕े рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी, рдХрдХ्рд╖ा B рдоें рднेрдЬ рджिрдП рдЬाрддे рд╣ैं рддो рджोрдиों рдХрдХ्рд╖ाрдУं рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕рдоाрди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै| рдпрджि рдХрдХ्рд╖ा B рд╕े рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी, рдХрдХ्рд╖ा A рдоें рднेрдЬ рджिрдП рдЬाрддे рддो A рдХрдХ्рд╖ा рдоें рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХрдХ्рд╖ा B рдоें рдмрдЪ्рдЪे рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХी рджोрдЧूрдиी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै| рджोрдиों рдХрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рдЕрд▓рдЧ рдЕрд▓рдЧ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рдоूрд▓ рд╕ंрдЦ्рдпा рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें—–
рдЙрдд्рддрд░:-
x-5=y+5
x-y=5+5=10   ———(1) 
x+5=(y-5)×2
x+5=2y-10
x-2y=-10-5=-15
x-2y=-15      ———(2) 
From eq (1) &(2) 
x-y=10
x-2y=-15   
     y=25
Put the value of y in eq (1) 
x-y=10
x-25=10
x=10+25=35
13. (i)  x рдФрд░ y рджो рд╕ंрдЦ्рдпाрдПँ рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै рдХि рджूрд╕рд░े рдХा рддीрди рдЧुрдиा рдкрд╣рд▓े рдХे рдкांрдЪ рдЧुрдгों рд╕े 30 рдЕрдзिрдХ рд╣ै| рдХिрд╕ी рдд्рд░िрднुрдЬ ABC рдоें рдкाрдпा рдЧрдпा рдХि <A=x° , <B=3x° рдФрд░ <C=y° рддो рд╕िрдж्рдз рдХрд░ें рдХि ∆ABC рдПрдХ рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ рд╣ै| 
рдЙрдд्рддрд░:-
3y=5x+30
3y-5x=30   ——-(1) 
∆ABC, <A + <B + <C=180°
               x°+3x°+y°=180
4x+y=180               ————(2) 
From eq (1)&(2)×3
3y-5x=30
13x+3y=540   
    -17x=-510
      x=-510/-17=30
Put the value of x in eq (1) 
3y-5x=30
3y-5×30=30
3y-150=30
3y=30+150=180
y=180/3=60
<A=x°=30
<B=3x°=3×30=90
<C=y°=60°
(ii) рдХिрд╕ी рд╕рдордмाрд╣ु ∆ рдХी рддीрди рднुрдЬाрдПँ (рд╕ेрежрдоीреж) рдоें рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдкाрдпी рдЧрдпी—- 2x-3y+1, x+y-1, 3x-y-9 рдд्рд░िрднुрдЬ рдХी рдкрд░िрдоिрдд рдиिрдХाрд▓ें—-
 рдЙрдд्рддрд░:-
2x-3y+1=x+y-1
2x-3y-x-y=-1-1
x-4y=-2  —————(1) 
2x-3y+1=3x-y-9
2x-3y-3x+y+9=-9-1
-x-2y=-10     ———-(2) 
From eq (1) &(2) 
x-4y=-2
-x-2y=-10  
-6y=-12
   y=-12/-6=2
y=2
Put the value of y in eq (1) 
x-4y=-2
x-4×2=-2
x-8=-2
x=-2+8=6
 ∆ рдХी рднुрдЬाрдПँ =2x-3y+1
                     2×6-3×2+1=7
рдкрд░िрдоिрдд=7+7+7=21
(iii) рдпрджि ∆ABC рдоें <A=4, <C=2(<B+<C) рддो  ∆ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХोрдг рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें—–
рдЙрдд्рддрд░:-
<C=x°
<A=4x°
<A=2(<B+<C)
4x°=2<B+2<C
4x°=2<B+2x°
4x°-2x°=2<B
2x°=2<B
<B=2x°/2=x°
∆ рдХे рддीрдиों рдХोрдгों рдХा рдпोрдЧ=180°
<A+<B+<C=180°
4x°+x°+x°=180°
6x°=180°
x°=180°/6=30°
<A=30°×4=120°
<B=30°
<C=30°
(iv) рдХिрд╕ी ∆PQR рдоें, <R, <Q рд╕े 9 рдЕрдзिрдХ рд╣ै рдФрд░ <P=a°, <Q=(3a-2)° рдФрд░  <R=b° рддो рдд्рд░िрднुрдЬ рдХे рддीрдиों рдХोрдг рдиिрдХाрд▓े——
рдЙрдд्рддрд░:- 
<R=<Q+9
<P=a°
<R=3(3a-2)°+9
<PQR, <P+<Q+<R=180°
a°+(3a-2)°+3a-2°+9°=180°
7a+5=180
7a=180-5=175
a=175/7=25
<P+a°=25
<Q=(3a-2°)=3×25-2=75-2=73
<R=(3a=2°)+9
     =3×25-2+9=75-2+9=73+9=82°
(v) ABCD рдПрдХ рдЪрдХ्рд░ीрдп рдЪрддुрд░्рднुрдЬ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें <A=x+y++10, <B=(y+20°), <C=(x+y-30°) рддрдеा <D=(x+y°), рддो x рдФрд░ y рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
рдЙрдд्рддрд░:-
рдЪूंрдХि рдЪрдХ्рд░ीрдп рдЪрддुрд░्рднुрдЬ рдХे рдЖрдордиे рд╕ाрдордиे рдХे рд╕рдо्рдоुрдЦ рдХोрдгों рдХा рдпोрдЧ 180° рд╣ोрддा рд╣ै|
рдоाрдиा рдХि ABCD рдПрдХ рдЪрдХ्рд░ीрдп рдЪрддुрд░्рднुрдЬ рд╣ै|
<A+<C=180°
<B+<D=180
x+y+10+x+y-30=180
2x+2y-20=180
2x+2y=180+20=200
x+y=100      ———-(1) 
y+20+x+y=180
x+2y=180-20=160
x+2y=160      ———-(2) 
From eq (1) &(2) 
x+y=100
x+2y=160   
  -y=-60
y=60
Put the value of y in eq (1)
x+y=100
x+60=100
x=100-60=40
14.(i) рдХिрд╕ी рдЖрдпрдд рдХी рд▓ंрдмाрдИ 3 рд╕ेрдоी рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ 2 рд╕ेрдоी рдмрдвाрдиे рдкрд░ рдЙрд╕рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 67 рд╡рд░्рдЧ рд╕рдоी
 рдмрдв рдЬाрддा рд╣ै| рд▓ेрдХिрди рд▓ंрдмाрдИ 5 рд╕ेрдоी рдШрдЯ рдЬाрдП рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ 3 рд╕ेрдоी рдмрдв़ рдЬाрдП рддो рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 9 рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी рдШрдЯ рдЬाрддा рддो рдЖрдпрдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े——
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рдЖрдпрдд рдХी рд▓ंрдмाрдИ x рд╕ेрдоी рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ y рд╕ेрдоी рд╣ै|
рдЖрдпрдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=x×y
(x+3)×(y+2)=xy+67
xy+2x+3y+6-xy-67=0
2x+3y=61     ——–(1) 
(x-5)×(y+3)=xy-9
xy+3x-5y-15=xy-9
3x-5y=6         ———(2) 
From eq (1)×5&(2)×3
10x+15y=305
9x-15y=18            
    19x=323
x=323/19=17
Put the value of x in eq (1) 
2x+3y=61
2×17+3y=61
34+3y=61
3y=61-34=27
y=27/3=9
рдЖрдпрдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=17×9=153
(ii) рдпрджि рдХिрд╕ी рдЖрдпрдд рдХी рд▓ंрдмाрдИ 1 рд╕ेрдоी рдШрдЯाрдП рдЬाрдП рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ 2 рд╕ेрдоी рдмрдв़ाрдИ рдЬाрдП рддो рд╡рд╣ рд╡рд░्рдЧ рдмрди рдЬाрддा рд╣ै|рдпрджि рдЖрдпрдд рдХी рдкрд░िрдоिрддि 34 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो рдЙрд╕рдХी рд▓ंрдмाрдИ рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें——
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рдЖрдпрдд рдХी рд▓ंрдмाрдИ=l
рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ=b
l=b+2+1    ———-(1) 
рдЖрдпрдд рдХी рдкрд░िрдоिрддि=2(рд▓ंрдмाрдИ+рдЪौрдб़ाрдИ) 
34=2(l+b) 
34=2(b+3+b) 
34=2(2b+3) 
34=4b+6
34-6=4b
4b=28
b=28/4=7
Put the value of b in (1) 
l=b+2+1
l=7+2+1=10
(iii) рдХिрд╕ी рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ рдХी рдЫोрдЯी рджो рднुрдЬाрдПँ рдХा рдпोрдЧрдлрд▓ 15 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдпрджि рдЗрдирдоें рд╕े рдЫोрдЯी рднुрдЬा рдХो 1 рд╕ेрдоी рдмрдв़ा рджिрдпा рдЬाрдП рдФрд░ рдмрдб़ी рдХो 1 рд╕ेрдоी рдШрдЯा рджिрдпा рдЬाрдП рддो ∆ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 4 рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी рдмрдв़ рдЬाрддा рд╣ै рддो рд╕рдордХोрдг∆ рдХे рд╕рдордХोрдг рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ी рднुрдЬा рдХो рдиिрдХाрд▓े——-
рдЙрдд्рддрд░:-
рднुрдЬाрдПँ x & y
x>y
x+y=15     ——–(1) 
рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=1/2× рдЖрдзाрд░× рдКँрдЪाрдИ
1/2×y×x=1/2yx
1/2(y+1)(x-1)=1/2xy+4
1/2(y+1)(x-1)=  xy   + 4
                            2
1/2(y+1)(x-1)=  xy+8   
                               2
1/2(yx-y+x-1)=xy+8
                             2
  1   (yx-y+x-1) =   1   (xy+8) 
  2                          2
yx-y+x-1=xy+8
x-y=8+1=9    ———–(2) 
From eq (1) &(2) 
x+y=15
x-y=9        
2x=24
x=24/2=12
Put the value of x in eq (1) 
x+y=15
12+y=15
y=15-12=3
(iv) рдПрдХ рдЖрдпрддाрдХाрд░ рдХрдорд░े рдХी рд▓ंрдмाрдИ рдЙрд╕рдХी рдЪौрдб़ाрдИ рд╕े 3 рдоी рдЕрдзिрдХ рд╣ै| рдпрджि рдЙрд╕рдХी рд▓рдо्рдмाрдИ рдХो 3 рдоी рдмрдв़ाрдиे рдкрд░ рдЪौрдб़ाрдИ рдХो 2 рдоीрдЯрд░ рдШрдЯाрдиे рдкрд░ рдЙрд╕рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдоें рдХोрдИ рдЕंрддрд░ рдирд╣ीं рдкрдб़рддा рд╣ै рддो рдХрдорд░े рдХी рд▓ंрдмाрдИ рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ рдиिрдХाрд▓े——-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рдХрдорд░े рдХी рд▓ंрдмाрдИ x рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ y рд╣ै|
рдХрдорд░े рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=рд▓ंрдмाрдИ×рдЪौрдб़ाрдИ= x×y 
x=y+3
x-y=3      ———-(1) 
(x+3)×(y-2)=xy
xy-2x+3y-6=xy
-2x+3y=6    ———(2) 
From eq (1)×3&(2) 
3x-3y=9
-2x+3y=6     
        x=15  
Put the value of x in eq (1) 
x-y=3
15-y=3
y=15-3=12
(v) рдПрдХ рдЖрдпрддाрдХाрд░ рдмрдЧीрдЪे, рдЬिрд╕рдХी рд▓ंрдмाрдИ, рдЪौрдб़ाрдИ рд╕े 4 рдоीрдЯрд░ рдЕрдзिрдХ рд╣ै, рдХी рдЕрд░्рдзрдкрд░िрдоिрддि 36 рдоीрдЯрд░| рдмрдЧीрдЪे рдХी рд▓ंрдмाрдИ, рдЪौрдб़ाрдИ рдиिрдХाрд▓े——
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рдЖрдпрддाрдХाрд░ рдмрдЧीрдЪे рдХी рдЪौрдб़ाрдИ=x
рд▓ंрдмाрдИ=x+y   —–(1) 
рдЕрд░्рдж्рдзрдкрд░िрдоिрддि=36 рдоीрдЯрд░
 2(x+4+x)    =   36  
  2                       1
2x+4=36
2x=36-4=32
x=32/2=16   
Put the value of x in eq (1) 
x+4=16+4=20
15. (i) рдПрдХ рд╣ी рд╕्рдеाрди рд╕े рджो рд╡्рдпрдХ्рддि рдЧाрдб़ी рд╕े рдПрдХ рд╣ी рджिрд╢ा рдоें рдЪрд▓рдиे рдкрд░ 3 рдШंрдЯे рдоें 7 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХी рджूрд░ी рдкрд░ рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рд╡िрдкрд░ीрдд рджिрд╢ाрдУं рдоें рдЪрд▓рдиे 300 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХी рджूрд░ी рдкрд░ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं рддो рдЙрдирдХी рдЧाрдб़िрдпों рдХे рдЪाрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
—->x•k•m/h
——>y•k•m/h
          xk•m/h ——->
<———-yk•m/h
рдоाрдиा рдХि рдЧाрдб़िрдпों рдХी рдЪाрд▓ x рдФрд░ y km/h рд╣ै
   x>y
рдкрд╣рд▓ी рдЧाрдб़ी рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी=рд╕реж× рдЪाрд▓=3×X=3x
рджूрд╕рд░ी рдЧाрдб़ी рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी=рд╕реж× рдЪाрд▓=y×3=3y
рдк्рд░рд╢्рди рд╕े, 
3x-3y=7      ———(1) 
рдкुрдиः рдкрд╣рд▓ी рдЧाрдб़ी рдж्рд╡ाрд░ा 3 рдШंрдЯे рдоें рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी=3×x=3x
рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рдЧाрдб़ी рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी=3×y=3y
3x+3y=300     ——–(2) 
From eq (1) &(2) 
3x-3y=7
3x+3y=300    
6x=307
x=307/6=51   1  
                        6
Put the value of x in eq(1) 
3x-3y=7
  307    -3y=7
        6
  921    -3y=7
    6
  921-18y   = 7
       6
921-18y=42
-18y=42-921=-879
y=879/18=293/6= 48   5   
                                        6
(Iii) A рдФрд░ B рджो рд╕्рдеाрди рд╣ै рдЬिрдирдХे рдмीрдЪ рдХी рджूрд░ी 6 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдПрдХ рд╕рдордп рдЙрди рд╕्рдеाрдиों рд╕े рджो рд╡्рдпрдХ्рддि рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХी рдУрд░ рджौрдб़рдиा рд╢ुрд░ू рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ 45 рдоिрдирдЯ рдоें рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдоिрд▓рддे рд╣ैं| рдпрджि рд╡े рдПрдХ рджिрд╢ा рдоें рдЪрд▓рддे рддो 6 рдШंрдЯे рдоें рдоिрд▓рддे| рдЙрдирдХी рдЪाрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
xkm/h ——>      <———ykm/g
A                         B
                           6km
рдоाрдиा рдХि A рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдЪाрд▓ xkm/h рдФрд░  B рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдЪाрд▓ ykm рд╣ै|
рдкрд╣рд▓ी рд╕्рдеिрддि рдоें A рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдж्рд╡ाрд░ा 45 рдоिрдирдЯ рдоें рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी=рд╕рдордп× рдЪाрд▓
  3   × X (45 minutes=45/60) =3x/4
  4
B рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдж्рд╡ाрд░ा 45 рдоिрдирдЯ рдоें рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी
  3   × y=  3y  
  4            4
рдк्рд░рд╢्рди рд╕े, 
  3x    +    3y   =6
   4            4
3x+3y=24        
x+y=8   ———(1) 
рджूрд╕рд░ी рд╕्рдеिрддि рдоें  A рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े
рд╡्рдпрдХ्рддि рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी=рд╕рдордп× рдЪाрд▓=6×X
B рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╡्рдпрдХ्рддि рдж्рд╡ाрд░ा 6 рдШंрдЯे рдоें рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी= рд╕рдордп× рдЪाрд▓=6×y=6y
6x-6y=6
x-y=1     ——–(2) 
From eq (1) &(2) 
x+y=8
x-y=1   
2x=9
x=9/2=4.5
Put the value of x in eq (1) 
x+y=8
4.5+y=8
y=8-4.5=3.5
16. (i) рдПрдХ рдиाрд╡िрдХ рдЕрдиुрдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें 8 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ 40 рдоें рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ 1 рдШंрдЯे рдоें рд▓ौрдЯ рдЬाрддा рд╣ै рддो рд╢ांрдд рдЬрд▓ рдоें рдиाрд╡िрдХ рдХी рдЪाрд▓ рдФрд░ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХी рдЪाрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рд╢ांрдд рдЬрд▓ рдоें рдиाрд╡िрдХ рдХी рдЪाрд▓=xkm/h
рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдХी рдЪाрд▓=ykm/h
40 рдоिрдирдЯ =40/60=2/3 рдШंрдЯा
рдЕрдиुрдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें 8 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдЬाрдиे рдоें рд▓рдЧा рд╕рдордп=  рджूрд░ी  
                                                                рдЪाрд▓
  2    =    8        
  3          x+y
2x+2y=24
x+y=12     ———-(1) 
рдкुрдиः рдЙрд░्рдз्рд╡ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें 8 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд▓ौрдЯрдиे рдоें рд▓рдЧा рд╕рдордп=
рджूрд░ी  
рдЪाрд▓
1=     8       
        x-y
x-y=8       ———-(2) 
From eq (1) &(2) 
x+y=12
x-y=8        
2x=20
x=20/2=10
Put the value of x in eq (1) 
x+y=12
10+y=12
y=12-10=2
(ii) рдПрдХ рдиाрд╡ 10 рдШंрдЯे рдоें рдЙрд░्рдз्рд╡ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें 30 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рддрдеा рдЕрдиुрдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें 44 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдЬाрддी рд╣ै| рд╡рд╣ 13 рдШंрдЯे рдоें 40 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдЙрд░्рдз्рд╡ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें рддрдеा 55 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдЕрдиुрдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै| рд╢ांрдд рдЬрд▓ рдоें рдиाрд╡ рддрдеा рдзाрд░ा рдХी рдЪाрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдХि рд╢ांрдд рдЬрд▓ рдоें рдиाрд╡ рдХी рдЪाрд▓= x рдХिрдоी/рдШंрдЯा рддрдеा рдзाрд░ा рдХी рдЪाрд▓ y рдХिрдоी/рдШंрдЯा рд╣ै|
рдкрд╣рд▓ी рд╕्рдеिрддि рдоें, рд╕рдордп=  рджूрд░ी  
                                 рдЪाрд▓
рджूрд╕рд░ी рд╕्рдеिрддि рдоें 44 рдХिрдоी рдЬाрдиे рдоें рд▓рдЧा рд╕рдордп=   рджूрд░ी   
                                                               рдЪाрд▓
     55       +        40       =  13
    x+y                 x-y
    44        +        30        =10
    x+y                x-y
      1       =P             1        =Q
    x+y                     x-y
55P+40Q=13   ———–(1) 
44P+30Q=10   ————(2) 
From eq (1)×30&(2)×40
1650P+1200Q=390
1760P+1200Q=400
            -110P=-10
P=  -10     =  1   
      -110       11
Put the value of P in eq (1) 
55P+40Q=13
55×  1   +40Q=13
        11
5+40Q=13
40Q=13-5=8
Q=  8    =   1  
      40       5
P  рдФрд░ Q рдХा рдоाрди рд╡ाрдкрд╕ рд▓ेрдиे рдкрд░, 
x+y=11
x-y=5    
2x=16
x=16/2=8   
x рдХा рдоाрди рдЗрд╕ рд╕рдоीрдХрд░рдг рдоें рджेрдиे рдкрд░, 
x+y=11
8+y=11
y=11-8=3
17. рджो рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХे рдЖрдп рдХा рдЕрдиुрдкाрдд 9:7 рд╣ै рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рд╡्рдпрдп рдХे рдЕрдиुрдкाрдд 4:3 рд╣ै| рдпрджि рдЙрдирдоें рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ 2000 рд░ूрдкрдпे рдк्рд░рддिрдоाрд╣ рдмрдЪा рдкाрддा рд╣ै рддो рдЙрдирдХी рдоाрд╕िрдХ рдЖрдп рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдоाрдиा рдЖрдп  9x рддрдеा 7x
рд╡्рдпрдп  4y рддрдеा 3y
A/q, 
9x-4y=2000  —(1) 
7x-3y=2000   —-(2) 
From eq (1)×3&(2)×4
27x-12y=6000
28x-12y=8000  
-x=-2000
x=2000
Put the value of x in eq (1) 
9x-4y=2000
9×2000-4y=2000
18000-4y=2000
-4y=2000-18000
-4y=-16000
y=-16000/-4=4000
рдЖрдп=9×2000=18000
7×2000=14000
18. рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि 370 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдХी рдпाрдд्рд░ा рдХो рдЕंрд╢рддः рд░ेрд▓ рдПрд╡ं рдЕंрд╢рддः рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХрд░рддा рд╣ै| рдпрджि рд╡рд╣ 250 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд░ेрд▓ рд╕े рддрдеा рд╢ेрд╖ рджूрд░ी рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХрд░े рддो рдпाрдд्рд░ा рдоें 4 рдШंрдЯे рд▓рдЧрддे рд╣ैं| рдпрджि рд╡рд╣ 130 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рд░ेрд▓ рд╕े рддрдеा рд╢ेрд╖ рджूрд░ी рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХрд░े рддो рдЙрд╕ рдпाрдд्рд░ा рдоें 18 рдоिрдирдЯ рдЕрдзिрдХ рд╕рдордп рд▓рдЧрддा рд╣ै| рд░ेрд▓ рддрдеा рдХाрд░ рдХी рдФрд╕рдд рдЧрддिрдпाँ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
   250    +     120    =4
    x                  y
   130     +        240   =4.3
    x                    y
  1  =P         1   =Q
  x                y
250P+120Q=4    ——-(1) 
130P+240Q=4.3 ——–(2) 
FROM EQ(1)×2-(2) 
500P+240Q=8
130P+240Q=4.3   
370P=3.7
P=   3.7    =   1   
      370        100
 P рдХा рдоाрди рд╕рдоी (1) рдоें рджेрдиे рдкрд░, 
250P+120Q=4
250×  1    +120Q=4
         100
  25    +120Q=4
  10
    25   +   1200Q   =4
            10
25+1200Q=40
1200Q=40-25=15
Q=     15       =    1     
      1200            80
 P рдФрд░ Q рдХा рдоाрди рд╡ाрдкрд╕ рд▓ेрдиे рдкрд░, 
   1    =    1   
   P        100
P=100
  1   =   1   
 Q       80
Q=80
18 рдоिрдирдЯ рдоें =  18   =0.3 рдШंрдЯा
                      60    
рд░ेрд▓ рдХी рдЪाрд▓=80×2=160 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░/рдШंрдЯा
рдХाрд░ рдХी рдЪाрд▓=80 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░/рдШंрдЯा    

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ